تاثیر مقادیر نیتروژن و تلقیح بذر با باکتری های محرک رشد (pgpr) بر عملکرد و کارایی مصرف کود در گندم

به منظور بررسی تاثیر مقادیر کود نیتروژن و تلقیح بذر با باکتری های pgpr بر عملکرد و کارایی مصرف کود در گندم، آزمایش فاکتوریلی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1391 انجام گردید. فاکتورها شامل مقادیر کود نیتروژنه در چهار سطح (صفر، 60، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار) از منبع اوره و تلقیح بذر با باکتری های pgpr در پنج سطح (عدم تلقیح بذر، تلقیح با ازتوباکتر کورکوروم استرین 5، آزوسپریلیوم لیپوفروم استرین of، سودوموناس پوتیدا استرین های4 و 11) بودند. نتایج نشان داد که مقادیر نیتروژن و تلقیح بذر با pgpr اثر معنی داری بر فیلوکرون و سرعت ظهور برگ داشت. با افزایش نیتروژن و تلقیح بذر با باکتری های محرک رشد فیلوکرون کاهش داده شد ولی آن در مورد سرعت ظهور برگ برعکس بود. از یک مدل خطی دو تکه ای برای کمی نمودن پارامترهای پر شدن دانه استفاده گردید. تمامی پارامترهای پر شدن دانه به طور معنی داری تحت تاثیر مقادیر کود نیتروژنه و کاربرد باکتری های محرک رشد قرار گرفتند. حداکثر وزن دانه، سرعت پر شدن، طول دوره پر شدن و دوره موثر پر شدن دانه در مقادیر بالای نیتروژن و تلقیح بذر با باکتری های محرک رشد برآورد گردید. مقایسه میانگین ها نشان داد که با افزایش سطح نیتروژن و تلقیح بذر با باکتری های pgpr ارتفاع بوته، قطر ساقه، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، وزن ریشه، عملکرد دانه و شاخص برداشت افزایش یافت. بررسی روند تجمع ماده خشک کل در تمامی ترکیب های تیماری نشان داد که آن تا 50 روز پس از کاشت در تمامی ترکیب های تیماری مشابه بود. از 50 روز بعد از کاشت تا 85 روز با سرعت زیادی افزایش یافت. از 85 روز پس از کاشت تا زمان برداشت به دلیل افزایش رقابت برای نور و دیگر منابع، سایه اندازی و پیری برگ ها کاهش یافت. روند مشابهی نیز در سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و شاخص سطح برگ بدست آمد. نتایج نشان داد که مقادیر کود نیتروژنه و باکتری های محرک رشد تاثیر معنی داری بر انتقال مجدد ماده خشک داشت. بیش ترین میزان انتقال ماده خشک در حالت عدم مصرف نیتروژن و عدم تلقیح بذر با باکتری های محرک رشد و کمترین آن در بالاترین مقدار کود نیتروژنه و تلقیح با ازتوباکتر مشاهده شد. بیشترین کارایی زراعی مصرف نیتروژن به ترکیب تیماری n_60 × تلقیح بذر با ازتوباکتر و کمترین آن به ترکیب تیماری n_180 × عدم تلقیح بذر تعلق داشت. به نظر می رسد که به منظور افزایش عملکرد دانه و اجزای عملکرد می توان پیشنهاد نمود که تلقیح بذر گندم با ازتوباکتر با سطح کودی 180 کیلوگرم در هکتار به کار برده شود ولی اگر هدف بهبود کارایی مصرف کود باشد تلقیح بذر با ازتوباکتر با سطح کودی 60 کیلوگرم در هکتار را می توان به کار برد.